شکر یکی از پرمصرف‌ترین مواد غذایی در جهان است. که از گیاهان نیشکر یا چغندر قند استخراج می‌شود. و به اشکال مختلفی مانند شکر سفید، قهوه‌ای، شکر خام و پودر شکر وجود دارد.

شکر سفید

این شکر رایج‌ترین نوع شکر است.  از نیشکر یا چغندر قند استخراج می‌شود و سپس برای سفید شدن، با استفاده از روش‌های شیمیایی یا فیزیکی، از آن رنگدانه‌ها و مواد معدنی حذف می‌شوند. طعم شیرینی ملایمی دارد و در بسیاری از غذاها و نوشیدنی‌ها استفاده می‌شود.

شکر قهوه‌ای

شکر قهوه‌ای از نیشکر یا چغندر قند استخراج می‌شود و سپس برای حفظ رنگدانه‌ها و مواد معدنی، با استفاده از روش‌های خاصی، فرآوری می‌شود. طعم شیرینی ملایمی دارد و در بسیاری از غذاها و نوشیدنی‌ها استفاده می‌شود.

شکر خام

این شکر از نیشکر یا چغندر قند استخراج می‌شود.سپس بدون هیچ گونه فرآوری، بسته بندی می‌شود، طعم شیرینی قوی‌تری نسبت به شکر سفید و قهوه‌ای دارد. و در بسیاری از غذاها و نوشیدنی‌ها استفاده می‌شود.

پودر شکر

پودر شکر از شکر سفید یا قهوه‌ای آسیاب شده به دست می‌آید. و طعم شیرینی ملایمی دارد و در بسیاری از غذاها و نوشیدنی‌ها استفاده می‌شود.

سایر انواع شکر

انواع دیگری از شکر نیز وجود دارد که از گیاهان دیگر مانند خرما، نیشکر، توت و نارگیل استخراج می‌شوند. این شکرها معمولاً به صورت محلی تولید می‌شوند و در بسیاری از غذاهای سنتی استفاده می‌شوند.

فواید و مضرات شکر

شکر منبع مهمی از انرژی است و به بهبود عملکرد مغز و سیستم عصبی کمک می‌کند. با این حال، مصرف بیش از حد شکر می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند چاقی، دیابت و بیماری‌های قلبی شود.

توصیه‌های مصرف شکر

سازمان بهداشت جهانی توصیه می‌کند که افراد بزرگسال روزانه حداکثر 25 گرم شکر مصرف کنند. این میزان معادل 6 قاشق چایخوری شکر است.

ایران یکی از تولیدکنندگان شکر در جهان است. ایران در سال 2022، حدود 1.4 میلیون تن شکر تولید کرد که 70 درصد آن از چغندرقند و 30 درصد آن از نیشکر استخراج شد.

چغندرقند

چغندرقند، گیاهی دوساله است که در مناطق معتدل و نیمه‌گرمسیری کشت می‌شود. ایران، با تولید بیش از 1 میلیون تن چغندرقند در سال، یکی از تولیدکنندگان مهم این محصول در جهان است. عمده تولید چغندرقند در ایران در استان‌های خراسان رضوی، اصفهان، آذربایجان غربی و کرمانشاه انجام می‌شود.

نیشکر

نیشکر، گیاهی چندساله است که در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری کشت می‌شود. ایران، با تولید بیش از 400 هزار تن نیشکر در سال، یکی از تولیدکنندگان مهم این محصول در جهان است. عمده تولید نیشکر در ایران در استان‌های خوزستان، سیستان و بلوچستان و فارس انجام می‌شود.

کارخانه‌های تولید شکر

در ایران، بیش از 20 کارخانه تولید شکر وجود دارد. این کارخانه‌ها در سراسر کشور پراکنده شده‌اند. و از چغندرقند یا نیشکر برای تولید شکر استفاده می‌کنند.

مصرف شکر در ایران

میزان مصرف شکر در ایران در سال‌های اخیر افزایش یافته است. در سال 2022، سرانه مصرف شکر در ایران حدود 24 کیلوگرم بود. این میزان بالاتر از میزان توصیه‌شده سازمان بهداشت جهانی است.

عوامل موثر بر تولید شکر در ایران

عوامل مختلفی بر تولید شکر در ایران موثر هستند. برخی از این عوامل عبارتند از:

• سطح زیر کشت چغندرقند و نیشکر
• میزان بارندگی و سایر عوامل آب و هوایی
• قیمت نهاده‌های تولید مانند کود، سم و سوخت
• قیمت شکر در بازار داخلی و خارجی

چشم‌انداز تولید شکر در ایران

پیش‌بینی می‌شود که تولید شکر در ایران در سال‌های آینده افزایش یابد. عواملی مانند افزایش سطح زیر کشت چغندرقند و نیشکر، بهبود روش‌های تولید و افزایش قیمت شکر در بازار داخلی و خارجی، از عواملی هستند که می‌توانند بر افزایش تولید شکر در ایران موثر باشند.

مراحل تولید شکر به طور کلی به شرح زیر است:

پذیرش و آماده سازی چغندرقند یا نیشکر

در این مرحله، چغندرقند یا نیشکر از کشاورزان خریداری می‌شود و سپس در کارخانه‌ها ذخیره می‌شود. قبل از شروع فرآیند تولید، چغندرقند یا نیشکر شسته می‌شود تا از آلودگی پاک شود.

• پذیرش

در مرحله پذیرش، چغندرقند یا نیشکر از نظر کیفیت و کمیت بررسی می‌شود. کیفیت چغندرقند یا نیشکر با توجه به عیار قند آن تعیین می‌شود. عیار قند به درصد قند موجود در چغندرقند یا نیشکر گفته می‌شود. چغندرقند یا نیشکری که عیار قند بالایی داشته باشد، برای تولید شکر مناسب‌تر است.

• ذخیره سازی

چغندرقند یا نیشکر پس از پذیرش در انبارها ذخیره می‌شود. ذخیره سازی چغندرقند یا نیشکر باید در شرایط مناسب انجام شود تا از فاسد شدن آن جلوگیری شود.

• شستشو

قبل از شروع فرآیند تولید، چغندرقند یا نیشکر باید شسته شود تا از آلودگی پاک شود. آلودگی می‌تواند باعث کاهش کیفیت شکر تولید شده شود.

مراحل پذیرش و آماده سازی چغندرقند یا نیشکر معمولاً در مدت زمان کوتاهی انجام می‌شود تا از فاسد شدن چغندرقند یا نیشکر جلوگیری شود.

اهمیت مرحله اول تولید شکر

مرحله اول تولید، مرحله مهمی است زیرا کیفیت چغندرقند یا نیشکر بر کیفیت شکر تولید شده تأثیر می‌گذارد. بنابراین، در این مرحله باید دقت زیادی شود تا چغندرقند یا نیشکر با کیفیت مناسبی انتخاب و آماده شود.

خلال کردن

در این مرحله، چغندرقند یا نیشکر با دستگاه‌های مخصوصی به قطعات کوچک و نازک تبدیل می‌شود. این کار باعث می‌شود که عصاره قند به راحتی از قطعات جدا شود.

روش‌های خلال کردن

روش‌های مختلفی برای خلال کردن چغندرقند یا نیشکر وجود دارد. برخی از رایج‌ترین این روش‌ها عبارتند از:

 روش برش

در این روش، چغندرقند یا نیشکر با دستگاه‌های برش مخصوصی به قطعات کوچک و نازک تبدیل می‌شود.

 روش خرد کردن

در این روش، چغندرقند یا نیشکر با دستگاه‌های خردکن مخصوصی به قطعات کوچک و نازک تبدیل می‌شود.

 روش له کردن

در این روش، چغندرقند یا نیشکر با دستگاه‌های له کن مخصوصی به قطعات کوچک و نازک تبدیل می‌شود.

اهمیت مرحله دوم تولید شکر

مرحله دوم تولید، مرحله مهمی است زیرا باعث می‌شود که عصاره قند به راحتی از چغندرقند یا نیشکر جدا شود. بنابراین، در این مرحله باید دقت زیادی شود تا چغندرقند یا نیشکر به اندازه کافی خلال شود.

اندازه خلال‌های چغندرقند یا نیشکر

اندازه خلال‌های چغندرقند یا نیشکر در فرآیند تولید شکر تأثیر می‌گذارد. معمولاً خلال‌های چغندرقند یا نیشکر باید به اندازه‌ای باشند که طول آن‌ها حدود 1 میلی‌متر و عرض آن‌ها حدود 0.5 میلی‌متر باشد.

مراحل خلال کردن چغندرقند یا نیشکر به شرح زیر است:

1. چغندرقند یا نیشکر شسته شده از انبارها به کارخانه حمل می‌شود.
2. چغندرقند یا نیشکر در دستگاه‌های خلال کن مخصوصی قرار می‌گیرد.
3. دستگاه‌های خلال کن چغندرقند یا نیشکر را به قطعات کوچک و نازک تبدیل می‌کنند.
4. خلال‌های چغندرقند یا نیشکر به مخازن مخصوصی منتقل می‌شوند.

خروجی مرحله دوم تولید شکر

خروجی مرحله دوم تولید، خلال‌های چغندرقند یا نیشکر است که برای مرحله بعدی فرآیند تولید، یعنی استخراج عصاره، آماده می‌شوند.

استخراج عصاره

در این مرحله، قطعات خلال شده چغندرقند یا نیشکر با آب گرم مخلوط می‌شوند. با این کار، قند موجود در قطعات به آب منتقل می‌شود و یک محلول قندی به دست می‌آید.

روش‌های استخراج عصاره

روش‌های مختلفی برای استخراج عصاره از چغندرقند یا نیشکر وجود دارد. برخی از رایج‌ترین این روش‌ها عبارتند از:

 روش پرس

در این روش، خلال‌های چغندرقند یا نیشکر با پرس‌های مخصوصی فشرده می‌شوند و عصاره از آن‌ها خارج می‌شود.

 روش سانتریفیوژ

در این روش، خلال‌های چغندرقند یا نیشکر با دستگاه‌های سانتریفیوژ مخصوصی چرخانده می‌شوند و عصاره از آن‌ها جدا می‌شود.

 روش استخراج با حلال

در این روش، خلال‌های چغندرقند یا نیشکر با حلال‌های خاصی مخلوط می‌شوند و عصاره از آن‌ها خارج می‌شود.

اهمیت مرحله سوم تولید شکر

مرحله سوم تولید ، مرحله مهمی است زیرا در این مرحله، قند موجود در چغندرقند یا نیشکر از آن‌ها جدا می‌شود. بنابراین، در این مرحله باید دقت زیادی شود تا عصاره قندی به طور کامل از خلال‌های چغندرقند یا نیشکر جدا شود.

مراحل استخراج عصاره

مراحل استخراج عصاره از چغندرقند یا نیشکر به شرح زیر است:

1. خلال‌های چغندرقند یا نیشکر از مرحله قبل وارد کارخانه می‌شوند.
2. خلال‌های چغندرقند یا نیشکر با آب گرم مخلوط می‌شوند.
3. مخلوط خلال‌ها و آب گرم در دستگاه‌های مخصوصی قرار می‌گیرد.
4. در دستگاه‌های مخصوص، عصاره قندی از خلال‌های چغندرقند یا نیشکر جدا می‌شود.
5. عصاره قندی به مخازن مخصوصی منتقل می‌شود.

خروجی مرحله سوم تولید شکر

خروجی مرحله سوم تولید ، عصاره قندی است که برای مرحله بعدی فرآیند تولید، یعنی تصفیه، آماده می‌شود.

تصفیه

در این مرحله، محلول قندی حاصل از مرحله قبل تصفیه می‌شود تا مواد غیر قندی مانند رنگدانه‌ها، پروتئین‌ها و املاح از آن جدا شوند. این کار با استفاده از روش‌های مختلفی مانند استفاده از مواد شیمیایی، فیلتراسیون و کریستالیزاسیون انجام می‌شود.

روش‌های تصفیه

روش‌های مختلفی برای تصفیه محلول قندی وجود دارد. برخی از رایج‌ترین این روش‌ها عبارتند از:

تصفیه با مواد شیمیایی

در این روش، مواد شیمیایی خاصی به محلول قندی اضافه می‌شوند تا مواد غیر قندی با آن‌ها ترکیب شوند و از محلول جدا شوند.

تصفیه با فیلتراسیون

در این روش، محلول قندی از فیلترهای مخصوصی عبور داده می‌شود تا مواد غیر قندی از آن جدا شوند.

تصفیه با کریستالیزاسیون

در این روش، محلول قندی به تدریج سرد می‌شود تا کریستال‌های قند در آن تشکیل شوند. سپس، کریستال‌های قند از محلول جدا می‌شوند و مواد غیر قندی در محلول باقی می‌مانند.

اهمیت مرحله چهارم تولید شکر

مرحله چهارم تولید ، مرحله مهمی است زیرا باعث می‌شود که شکر تولید شده، خالص‌تر و با کیفیت‌تر باشد. بنابراین، در این مرحله باید دقت زیادی شود تا مواد غیر قندی به طور کامل از محلول قندی جدا شوند.

مراحل تصفیه محلول قندی

مراحل تصفیه محلول قندی به شرح زیر است:

1. عصاره قندی از مرحله قبل وارد کارخانه می‌شود.
2. عصاره قندی در دستگاه‌های مخصوصی قرار می‌گیرد.
3. در دستگاه‌های مخصوص، مواد غیر قندی از عصاره قندی جدا می‌شوند.
4. عصاره قندی تصفیه شده به مخازن مخصوصی منتقل می‌شود.

خروجی مرحله چهارم تولید شکر

خروجی مرحله چهارم تولید ، عصاره قندی تصفیه شده است که برای مرحله بعدی فرآیند تولید، یعنی کریستالیزاسیون، آماده می‌شود.

نکته: در برخی از کارخانه‌های تولید شکر، مرحله تصفیه به دو مرحله تقسیم می‌شود. در این حالت، عصاره قندی حاصل از مرحله اول تصفیه، به مرحله دوم تصفیه منتقل می‌شود تا مواد غیر قندی بیشتری از آن جدا شوند.

کریستالیزاسیون

در این مرحله، محلول قندی تصفیه شده به تدریج سرد می‌شود. با سرد شدن محلول، قند به صورت کریستال‌های کوچک در آن تشکیل می‌شود.

روش‌های مختلف برای محلول قندی

روش‌های مختلفی برای محلول قندی وجود دارد. برخی از رایج‌ترین این روش‌ها عبارتند از:

پیوسته

در این روش، محلول قندی تصفیه شده به طور پیوسته در دستگاه‌های مخصوصی سرد می‌شود و کریستال‌های قند در آن تشکیل می‌شوند.

ناپیوسته

در این روش، محلول قندی تصفیه شده به طور ناپیوسته در دستگاه‌های مخصوصی سرد می‌شود و کریستال‌های قند در آن تشکیل می‌شوند.

اهمیت مرحله پنجم

مرحله گنجم، مرحله مهمی است زیرا در این مرحله، قند موجود در محلول قندی به صورت کریستال‌های کوچک در می‌آید. بنابراین، در این مرحله باید دقت زیادی شود تا کریستال‌های قند به اندازه مناسب تشکیل شوند.

مراحل محلول قندی

مراحل محلول قندی به شرح زیر است:

1. عصاره قندی تصفیه شده از مرحله قبل وارد کارخانه می‌شود.
2. عصاره قندی تصفیه شده در دستگاه‌های مخصوصی قرار می‌گیرد.
3. در دستگاه‌های مخصوص، محلول قندی تصفیه شده سرد می‌شود و کریستال‌های قند در آن تشکیل می‌شوند.
4. کریستال‌های قند از محلول قندی جدا می‌شوند.
5. کریستال‌های قند به مخازن مخصوصی منتقل می‌شوند

خروجی مرحله پنجم تولید شکر

خروجی مرحله پنجم تولید ، کریستال‌های قند است که برای مرحله بعدی فرآیند تولید، یعنی تصفیه نهایی، آماده می‌شوند.

نکته: در برخی از کارخانه‌های تولید شکر، مرحله گنجم به دو مرحله تقسیم می‌شود. در این حالت، محلول قندی تصفیه شده، در مرحله اول گنجم، به صورت کریستال‌های کوچک در می‌آید. سپس، این کریستال‌های کوچک، در مرحله دوم گنجم، به کریستال‌های قند با اندازه مناسب تبدیل می‌شوند.

تصفیه نهایی

در این مرحله، کریستال‌های قند از محلول قندی جدا می‌شوند. این کار با استفاده از روش سانتریفیوژ انجام می‌شود.

روش سانتریفیوژ

در روش سانتریفیوژ، کریستال‌های قند به دلیل وزن زیادشان، در مرکز دستگاه سانتریفیوژ جمع می‌شوند. سپس، محلول قندی از دستگاه خارج می‌شود و کریستال‌های قند به صورت جامد باقی می‌مانند.

اهمیت مرحله تصفیه نهایی

مرحله تصفیه نهایی، مرحله مهمی است زیرا در این مرحله، مواد غیر قندی باقی مانده در محلول قندی از کریستال‌های قند جدا می‌شوند. بنابراین، در این مرحله باید دقت زیادی شود تا کریستال‌های قند کاملاً خالص شوند.

مراحل تصفیه نهایی به شرح زیر است:

1. کریستال‌های قند از مرحله قبل وارد کارخانه می‌شوند.
2. کریستال‌های قند در دستگاه‌های سانتریفیوژ قرار می‌گیرند.
3. در دستگاه‌های سانتریفیوژ، محلول قندی از کریستال‌های قند جدا می‌شود.
4. کریستال‌های قند خالص شده به مخازن مخصوصی منتقل می‌شوند.

خروجی مرحله ششم تولید شکر

خروجی مرحله ششم تولید ، کریستال‌های قند خالص است که برای مرحله بعدی فرآیند تولید، یعنی خشک کردن، آماده می‌شوند.

نکته:در برخی از کارخانه‌های تولید شکر، مرحله تصفیه نهایی با مرحله خشک کردن ترکیب می‌شود. در این حالت، کریستال‌های قند در دستگاه‌های سانتریفیوژ خشک می‌شوند.

خشک کردن

در این مرحله، کریستال‌های قند خشک می‌شوند تا رطوبت آن‌ها کاهش یابد.در این مرحله، کریستال‌های قند خالص خشک می‌شوند. این کار با استفاده از روش‌های مختلفی مانند خشک کردن با هوا، خشک کردن با بخار آب و خشک کردن با امواج مایکروویو انجام می‌شود.

روش‌های خشک کردن

روش‌های مختلفی برای خشک کردن کریستال‌های قند وجود دارد. برخی از رایج‌ترین این روش‌ها عبارتند از:

خشک کردن با هوا

در این روش، کریستال‌های قند در هوای گرم خشک می‌شوند.

خشک کردن با بخار آب

در این روش، کریستال‌های قند در بخار آب خشک می‌شوند.

خشک کردن با امواج مایکروویو

در این روش، کریستال‌های قند با استفاده از امواج مایکروویو خشک می‌شوند.

اهمیت مرحله خشک کردن

مرحله خشک کردن، مرحله مهمی است زیرا در این مرحله، رطوبت کریستال‌های قند کاهش می‌یابد و شکر به صورت جامد و ترد در می‌آید. بنابراین، در این مرحله باید دقت زیادی شود تا کریستال‌های قند به طور کامل خشک شوند.

مراحل خشک کردن به شرح زیر است:

1. کریستال‌های قند خالص از مرحله قبل وارد کارخانه می‌شوند.
2. کریستال‌های قند خالص در دستگاه‌های خشک کن قرار می‌گیرند.
3. در دستگاه‌های خشک کن، رطوبت کریستال‌های قند کاهش می‌یابد.
4. کریستال‌های قند خشک شده به مخازن مخصوصی منتقل می‌شوند.

خروجی مرحله هفتم تولید شکر

خروجی مرحله هفتم تولید ، شکر خشک است که برای بسته بندی و توزیع آماده می‌شود.

نکته: در برخی از کارخانه‌های تولید شکر، مرحله خشک کردن به دو مرحله تقسیم می‌شود. در این حالت، کریستال‌های قند در مرحله اول خشک کن، به صورت نیمه خشک در می‌آیند. سپس، این کریستال‌های نیمه خشک، در مرحله دوم خشک کن، به صورت کاملاً خشک تبدیل می‌شوند.

در پایان این مراحل، شکر تولید شده به صورت بسته بندی‌های مختلف برای توزیع در بازار آماده می‌شود.

بسته‌بندی

در این مرحله، کریستال‌های قند خشک شده در بسته‌بندی‌های مناسب قرار می‌گیرند و آماده عرضه به بازار می‌شوند.

روش‌های بسته بندی

روش‌های مختلفی برای بسته بندی شکر وجود دارد. برخی از رایج‌ترین این روش‌ها عبارتند از:

بسته بندی در کیسه‌های پلاستیکی

در این روش، شکر خشک شده در کیسه‌های پلاستیکی بسته بندی می‌شود.

بسته بندی در قوطی‌های فلزی

در این روش، شکر خشک شده در قوطی‌های فلزی بسته بندی می‌شود.

بسته بندی در پاکت‌های کاغذی

در این روش، شکر خشک شده در پاکت‌های کاغذی بسته بندی می‌شود.

اهمیت مرحله بسته بندی

مرحله بسته بندی، مرحله مهمی است زیرا در این مرحله، شکر آماده توزیع در بازار می‌شود. بنابراین، در این مرحله باید دقت زیادی شود تا شکر به طور صحیح بسته بندی شود.

مراحل بسته بندی به شرح زیر است:

1. شکر خشک شده از مرحله قبل وارد کارخانه می‌شود.
2. شکر خشک شده در دستگاه‌های بسته بندی قرار می‌گیرد.
3. در دستگاه‌های بسته بندی، به صورت بسته بندی‌های مختلف بسته بندی می‌شود.
4. بسته بندی‌های شکر به انبارها منتقل می‌شوند.

خروجی مرحله هشتم تولید شکر

خروجی مرحله هشتم ، شکر بسته بندی شده است که برای توزیع در بازار آماده می‌شود.

خرید شکر سفید

شکر سفید 50 کیلویی با بهترین و مرغوبترین بسته بندی و به صورت عمده در فروشگاه عمده چی عرضه میگردد.